Gaea Schoeters’ politieke parabel ‘Het geschenk’ is een cadeau ★★★★★
Tevreden en zelfvoldaan is de Duitse bondskanselier H.C. Winkler als in het parlement zijn Ivoorwet wordt aangenomen die “de voorwaarden voor de import van exotische jachttrofeeën aanzienlijk verscherpt. Een maatregel die niemand tegen de borst stoot, maar die hij als pasmunt kan gebruiken om de groenen ervan te weerhouden de boeren het leven lastig te maken met nieuwe stikstoftaksen. Voor wat hoort wat. Zo werkt goed bestuur nu eenmaal.”
Het is een knap staaltje machtspolitiek, dat evenwel als een boemerang terugkeert. Een dag later duiken in Berlijn plots overal olifanten op. Twintigduizend. Ze blijken een geschenk van de president van Botswana. Die schetst de problemen en uitdagingen voor wie dag in dag uit moet samenleven met deze beschermde diersoort. Als de Duitsers zo begaan zijn met de olifant moeten ze dat maar eens aan den lijve ondervinden.
Stront ruimen
Het verplicht Winkler te dealen met de consequenties van zijn beleid. Na een moment van ontreddering valt hij terug op realpolitik en pragmatisme. Experten worden geraadpleegd, er worden maatregelen genomen om veilig om te gaan met de dieren. Als hij de greep op de crisis dreigt te verliezen, stelt hij een regeringscommissaris aan: een vrouwelijke partijgenoot die de shit mag opkuisen. Letterlijk, want de immense drollen veroorzaken overlast. Er komt een spreidingsplan, de olifanten worden ingezet als toeristische attractie, en een mestactieplan wordt opgesteld waarbij hun uitwerpselen worden gebruikt voor bemesting. Zo wordt het probleem uiteindelijk economisch gerecupereerd.
De strategie om met de olifanten proberen samen te leven blijkt evenwel onhoudbaar. Als de uiterst rechtse tegenstander van Winkler, die vindt dat deze invasieve exoten niet in Duitsland thuishoren, aan populariteit wint, gooit de regeringsleider zijn partijgenoot voor de bus. Waarna hij zelf met een krachtdadige oplossing komt en de held van het verhaal wordt.
Met Het geschenk heeft Gaea Schoeters een tegelijk vermakelijke en onbehaaglijke parabel geschreven over de milieuproblematiek, de vluchtelingencrisis, neoliberalisme en neokolonialisme. Daarmee ligt deze kleine roman in het verlengde van haar succesboek Trofee, ook een fabel over de omgang van het Westen met Afrika. De covers van beide boeken onderstrepen de samenhang: een neushoorn siert die van Trofee; op de flap van Het geschenk prijkt een olifant.
Dit nieuwe verhaal is ondanks de geringe omvang minstens even straf. Het is zowel grappiger (al is de humor vooral bijtend) als wranger. De genadeloze inkijk in de coulissen van de macht, waar politique politicienne, machtswellust, ijdelheid en cynisme regeren, en waar niet verder gekeken wordt dan de volgende verkiezing, levert geen fraai beeld op van de politiek. Anders dan Trofee, dat aan het einde ruimte laat voor hoop op verandering, is Het geschenk defaitistischer. Daarmee lijkt dit boek misschien een vergiftigd geschenk, maar niets is minder waar. Het geschenk is een prachtig cadeau.